Ελληνική η κρίση, Ελληνικά και τα μέτρα!

Το 2007 η κυβέρνηση Καραμανλή αποφάσισε να κάνει εκλογές τον... Αύγουστο, επικαλούμενη ως λόγο ύψιστης εθνικής σημασίας την... κατάρτιση του προϋπολογισμού του 2008. Αναγόρευσε δηλαδή μια σημαντική αλλά και τυπική νομοθετική υποχρέωση της κυβέρνησης σε λόγο προκήρυξης εκλογών.

Πρόκειται για τον προϋπολογισμό που δεν μπόρεσε να εκτελέσει η κυβέρνηση Καραμανλή. Τον προϋπολογισμό για τον οποίο ο ίδιος ο κ. Αλογοσκούφης δήλωσε τον Ιούνιο του 2008 (πολλούς μήνες πριν την διεθνή κρίση) ότι τα έσοδα έχουν πιάσει πάτο. Και πως να μην πιάσουν; Αποτέλεσμα της δικής τους και μόνο πολιτικής είναι η υστέρηση εσόδων που οδήγησε στην εθνική οικονομική κρίση. Μιας πολιτικής που:

• Κατάργησε τον ΣΔΟΕ και κατά συνέπεια αύξησε την φοροδιαφυγή.
• Αύξησε τον ΦΠΑ και μείωσε την κατανάλωση.
• Μείωσε τον συντελεστή φορολόγησης των μπόνους των μεγάλων εταιριών (όπως πχ οι τράπεζες) από 35% σε 25%. 1 δισ. τον χρόνο χάρισαν με αυτή μόνο τη ρύθμιση!
• Κατάργησε τον φόρο Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας.
• Κάνει πλουσιότερα κατά 220 εκατομύρια ευρώ κάθε χρόνο τα γαλάζια golden boys που τοποθετήθηκαν σε διάφορες επιτροπές.
• Που αυξάνει το χρέος κατά 16 εκατομύρια ευρώ κάθε χρόνο που κυβερνά ο Καραμανλής.

Τα χάλια της Ελληνικής οικονομίας δεν οφείλονται επομένως στη διεθνή κρίση που η κυβέρνηση θέλει να χρησιμοποιήσει ως άλλοθι, όπως παλιότερα τις ασύμμετρες απειλές και τον στρατηγό άνεμο. Η Ελληνική οικονομία έφτασε εδώ χάρη στις πολιτικές της Νέας Δημοκρατίας.

Επικαλείται όμως την κρίση για να επιβάλλει μηδενικές αυξήσεις σε μισθωτούς και συνταξιούχους, για να επιβάλλουν έκτακτο φόρο και για να τακτοποιήσουν ημιυπαίθιρους χώρους. Όμως τα μέτρα δεν αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης. Παντού στον κόσμο οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν την κρίση με μέτρα ενίσχυσης των εισοδημάτων και της κατανάλωσης για να ζεσταθεί η αγορά. Δεν επιβάλλουν μηδενικές αυξήσεις σε οικογενειάρχες που έχουν εισόδημα 1700 ευρώ το μήνα μεικτά. Δεν οδηγούν στη φτώχεια συνταξιούχους των 1100 ευρώ μεικτά. Δεν παίρνουν κεφαλικό φόρο σε όσους επιμένουν ή δεν μπορούν να κρύψουν τα εισοδήματά τους. Ελληνικά μέτρα για μια Ελληνική κρίση!

Τον περασμένο Δεκέμβριο, η Ευρωπαϊκή Ένωση εκπόνησε ένα σχέδιο ανάκαμψης των οικονομιών για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σχέδιο που η Ελληνική Κυβέρνηση δεν υιοθέτησε. Το Σχέδιο αυτό προέβλεπε πολύ συγκεκριμένα πράγματα και, η πρόοδος σε αυτό το σχέδιο συζητείται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Σύμφωνα με το σχέδιο οι κυβερνήσεις θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουν την τεράστια χρηματοδοτική στήριξη προς τον τραπεζικό τομέα ώστε οι τράπεζες να επιστρέψουν στις κανονικές πιστωτικές τους δραστηριότητες και να εξασφαλίσουν ότι τα κεντρικά επιτόκια θα περάσουν στους δανειολήπτες. Το σχέδιο προέβλεπε επίσης δημοσιονομικά μέτρα και δημοσιονομικό πακέτο στήριξης, που θα μπορούσε να περιλαμβάνει:

• Αυξήσεις δαπανών, με στόχο την τόνωση της ζήτησης.
• Δημόσιες επενδύσεις για να ωφεληθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
• Εγγυήσεις και επιδοτήσεις δανείων, ως αντιστάθμισμα στην πιστωτική συρρίκνωση.
• Προσωρινές μειώσεις σε συντελεστές ΦΠΑ για την ενίσχυση της κατανάλωσης.
• Μείωση των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών των απασχολούμενων.

Στην Ελλάδα δώσαμε 28 δισ. ευρώ εν λευκώ στις τράπεζες, χωρίς όρους με αποτέλεσμα σήμερα να δανείζουν πανάκριβα, να μην ακολουθούν τα χαμηλά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών και να... επενδύουν σε ίδιες μετοχές με τα χρήματα του πακέτου στήριξης. Από τα υπόλοιπα προτεινόμενα μέτρα, η κυβέρνηση δεν ακολούθησε ούτε ένα!

Έτσι λοιπόν έρχεται ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός της Νέας Δημοκρατίας κ. Μητσοτάκης να πει το προφανές που η Νέα Δημοκρατία θέλει να κρύψει: η κυβέρνηση Καραμανλή δεν γνωρίζει την πραγματικότητα της Ελληνικής οικονομίας. «Είναι απαραίτητο να αποτυπωθεί σωστά η πραγματικότητα. Να γίνει ένα είδος απογραφής, να μετρήσουμε τι συμβαίνει και πού ακριβώς βρισκόμαστε. Η απογραφή θα μπορούσε να γίνει από την Τράπεζα της Ελλάδας, με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων των κομμάτων». Αυτά υπογράμμισε σε ομιλία του στο Αμερικάνικο Κολλέγιο Αθηνών ο πρώην πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης. Ο κ. Μητσοτάκης έχει συναντηθεί επανειλημμένα με τον πρωθυπουργό τους τελευταίους μήνες. Δεν του έδωσε ο κ. Καραμανλής να καταλάβει σε ποιο σημείο βρισκόμαστε; Ή μήπως κατάλαβε ότι ο σημερινός πρωθυπουργός δεν ξέρει σε ποιο σημείο βρισκόμαστε;

Βέβαια ο κ. Μητσοτάκης διαπιστώνει σωστά ότι η κυβέρνηση Καραμανλή δεν γνωρίζει την πραγματικότητα, ωστόσο η απογραφή που προτείνει δεν είναι η λύση.

Στη δημοκρατία την λύση δίνουν οι εκλογές. Εκλογές που θα οδηγήσουν σε αλλαγή οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, που θα φέρουν φορολογική δικαιοσύνη. Που θα κάνουν νόμο του κράτους τις δεσμεύσεις Παπανδρέου στη ΔΕΘ:

• Φορολόγηση όλων των εισοδημάτωναπό εργασία, από μερίσματα, από ενοίκια, από υπεραξίες με τον ίδιο δίκαιο τρόπο, με βάση μια ενιαία φορολογική κλίμακα. Που θα θέσει τέλος στην άδικη φορολογία πολλαπλών ταχυτήτων.
• Με ένα κοινό όριο αφορολόγητου εισοδήματος που θα ισχύει για όλους. Με φορολογικές κλίμακες θα προσαρμόζονται κάθε χρόνο, ώστε οι πολίτες να μην πληρώνουν παραπάνω φόρο εξαιτίας του πληθωρισμού. Η σημερινή κυβέρνηση δεν το έχει κάνει αυτό από το 2004.
• Με κατάργηση του νόμου της Ν.Δ. για τη φορολόγηση στα ακίνητα και, επαναφορά της φορολόγησης της μεγάλης ακίνητης περιουσίας. Και από αυτό δεν εξαιρείται κανείς. Ούτε η εκκλησιαστική περιουσία που αξιοποιείται οικονομικά, ούτε ουδείς άλλος.

Η κρίση μας λοιπόν είναι εθνική και όχι διεθνής. Η απάντηση σε αυτή δεν είναι η εξόντωση των μεσαίων στρωμάτων, αλλά η φορολογική δικαιοσύνη. Απάντηση που θα δοθεί μόνο με εκλογές.

Δύο ξένοι στην ίδια πόλη!

Στη Ναύπακτο υπάρχει πρόβλημα πολεοδομίας, αφού δεν λειτουργεί η συγκεκριμένη υπηρεσία.

Για το λόγο αυτό επισκέφτηκε την πόλη ο Γραμματέας του ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Μπαλτάς.

Ιδού τι έγραψαν σχετικά οι δύο τοπικές εφημερίδες:



"Άνθρακες ο θησαυρός" ο ένας
"Ανοίγει η πολεοδομία!" ο άλλος...


Σε άλλη πόλη, άλλη χώρα, άλλον πλανήτη!

Ξενία: πως μπορεί "να συμβάλει τα μέγιστα διά την τουριστικήν αξιοποίησην" μετά από 35 χρόνια;

Το Ξενία Ναυπάκτου χτίστηκε σε οικόπεδο έκτασης 11.580 τμ περίπου το οποίο δωρήθηκε στον Δήμο Ναυπάκτου από τον Γεώργιο Νόβα ενώ ήταν εν ζωή. Τότε ήταν γνωστό ως το περιβόλι του Νόβα.

Σύμφωνα με το δωρητήριο συμβόλαιο, το περιβόλι παραχωρήθηκε "...επί σκοπώ όπως συμβάλλωσι τα μέγιστα δια την τουριστικήν αξιοποίησην του Δήμου Ναυπάκτου...".

Ο δωρητής τότε θεώρησε ότι αυτή η συμβολή στην τουριστική ανάπτυξη εξυπηρετείται με την κατασκευή ενός ξενοδοχείου Β κατηγορίας. Λογική άποψη, μιας και εκείνη την εποχή η ξενοδοχειακή υποδομή της πόλης ήταν χαμηλού επιπέδου. Ρητά δε, απέκλειε διαφορετική χρήση της δωρεάς καθώς και την κατάτμηση του οικοπέδου, ενώ απαιτούσε και την διατήρηση του περιβολιού κατά το δυνατό.

Το δωρητήριο προέβλεπε την παραχώρηση του ακινήτου στον δήμο Ναυπάκτου μετά από 25 έτη, με την υποχρέωση αυτός "...να διατηρή τον Τουριστικόν προορισμόν των εγκαταστάσεων, απαγορευόμενης οποιασδήποτε κατατμήσεως του μεταβιβαζόμενου ακινήτου ως και της μετατροπής του σκοπού και της χρήσεως των επ΄ αυτού εγκαταστάσεων...".

Την κατασκευή και λειτουργία του ξενοδοχείου ανέλαβε ο τότε Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού, ο οποίος και ανέλαβε την λειτουργία του "Ξενία-Ευδοκία" για 25 χρόνια από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της κατασκευής του. Μετά από αυτό το διάστημα το διώροφο ξενοδοχείο εμβαδού περίπου 2.880 τετραγωνικών μέτρων περιέρχεται στην κυριότητα του Δήμου Ναυπάκτου. Το ξενοδοχείο είχε δυναμικότητα 96 κλινών. Το ισόγειο έχει εμβαδόν 1430 τμ, ενώ από 722 τμ είναι το εμβαδόν των δύο ορόφων της πτέρυγας των δωματίων, κάτω από την οποία υπάρχει πιλοτή.

Η πορεία του ΕΟΤ οδήγησε τελικά στο να παραχωρηθεί το Ξενία στον Δήμο Ναυπάκτου αρκετά νωρίτερα, το 2001. Παρόλο που οι προσπάθειες αξιοποίησης του Ξενία είχαν αρχίσει αρκετά πριν από την παραχώρησή του στον Δήμο Ναυπάκτου, δεν κατέστη δυνατή η λειτουργία του Ξενία ως πολυτελές ξενοδοχείο από κάποιον επενδυτή. Προσπάθειες που και καλή πρόθεση είχαν και σοβαρή δουλειά κρύβανε, εν τέλει ταλαιπώρησαν και απαξίωσαν το Ξενία.

Αυτή η διαχρονική αδυναμία αποδεικνύει ότι είναι πολύ δύσκολο να λειτουργήσει το Ξενία ως κερδοφόρα ξενοδοχειακή επιχείρηση στη Ναύπακτο, εφόσον επενδυθούν σε αυτό μεγάλα κεφάλαια. Με λίγα λόγια, δεν συμφέρει κάποιον επιχειρηματία να επενδύσει σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο σε έναν τουριστικό προορισμό σαν τη Ναύπακτο. Έναν προορισμό αποκλειστικά θερινό όπου η σεζόν μετά βίας διαρκεί δύο μήνες. Είναι απίθανο σε ένα τέτοιο τουριστικό περιβάλλον να πραγματοποιηθούν τέτοιας έκτασης επενδύσεις. Αυτό είναι και το συμπέρασμα της άγονης διαδικασίας για την μαρίνα. Καλό θα ήταν επομένως να ξεχάσουμε προσθήκες κατ΄ ύψος, νέες πτέρυγες και επεκτάσεις. Πέρα από το γεγονός ότι καθιστούν την επένδυση μη αποδοτική και οδηγούν στην απαξίωση του Ξενία, είναι σχεδόν βέβαιο ότι περισσότερη αισθητική ζημιά θα προκαλέσουν παρά όφελος.

Από την άλλη, η λύση της λειτουργίας ενός ξενοδοχείου μεσαίας κατηγορίας στην υφιστάμενη υποδομή του Ξενία μοιάζει επενδυτικά ρεαλιστική. Ένα ξενοδοχείο Β κατηγορίας που δεν απαιτεί πολλά κεφάλαια είναι εφικτός στόχος αν το Ξενία γίνει ένα ακόμη ξενοδοχείο. Είναι όμως η λύση αυτή συμβατή πράγματι με την βούληση του δωρητή; Αυτό ήταν το όραμα του Νόβα όταν δώριζε το Ξενία για να συμβάλει τα μέγιστα στην τουριστική ανάπτυξη της Ναυπάκτου; Μπορεί ένα απλά καλό ξενοδοχείο της δεκαετίας του 1970 να συμβάλει στην τουριστική ανάπτυξη της πόλης το 2010, όπως επιθυμούσε ο δωρητής;

Η απάντηση είναι σαφώς αρνητική. Ένα ξενοδοχείο 96 κλινών Β κατηγορίας δεν είναι αυτό που σήμερα θα απογειώσει τουριστικά τη Ναύπακτο. Ξενοδοχεία αυτής της εμβέλειας διαθέτει πολλά η πόλη, ακόμη και αν δεν διαθέτουν τόσο ωραίο και άνετο περίβολο.

Η πραγματική βούληση του δωρητή πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι σεβαστή και να διαπερνά την λύση που θα υιοθετηθεί για το Ξενία. Όχι μόνο για νομικούς λόγους, αλλά κυρίως για ηθικούς. Πρέπει επιτέλους να μάθουμε να τιμούμε τους ευεργέτες μας. Τους τιμούμε πραγματικά όχι όταν στήνουμε προτομές τους σε διάφορες γωνίες της πόλης μας, αλλά όταν προσπαθούμε να αντιληφθούμε το όραμά τους και να το ενσαρκώσουμε με τα μέσα που μας διέθεσαν. Αν λοιπόν θέλουμε να λέμε ότι σεβόμαστε τον ευεργέτη Νόβα, είναι σαφές ότι πρέπει το Ξενία "να συμβάλει τα μέγιστα στην τουριστική ανάπτυξη της Ναυπάκτου" όπως επί λέξει αναφέρει το δωρητήριο, χωρίς διασταλτικές ερμηνείες. Χωρίς να ξεχειλώνουμε την δωρεά του Νόβα ώστε να χωρέσει τις δικές μας επιθυμίες και σκοπιμότητες που απομακρύνουν το ακίνητο από την βούληση και το όραμα του ιδρυτή.

Με αυτή τη λογική λοιπόν είμαστε υποχρεωμένοι να αναζητήσουμε την ταυτότητα του Ξενία ως μοχλού τουριστικής ανάπτυξης. Πρέπει να δούμε τι λείπει πραγματικά από την τουριστική υποδομή της Ναυπάκτου και, τι από αυτά μπορεί να γίνει το Ξενία.

Πολυτελές ξενοδοχείο αποδεδειγμένα δεν μπορεί να γίνει. Όμως η υφιστάμενη κτιριακή υποδομή μπορεί να μετατραπεί σε συνεδριακό κέντρο και, σε πολυτελή χώρο εστίασης και καφέ. Το Ξενία μπορεί να μετατραπεί σε αυτά τα δύο πράγματα τα οποία αφενός δεν υπάρχουν και αφετέρου θα συνέβαλαν καθοριστικά στην τουριστική εξέλιξη της Ναυπάκτου.

Σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, ένα συνεδριακό κέντρο μεσαίας δυναμικότητας χρειάζεται μια αίθουσα 200 ατόμων, 2 αίθουσες χωρητικότητας 50-60 ατόμων και κάποιους μικρότερους χώρους συνεργασίας (workshops). Από την άλλη, το Ξενία διαθέτει ήδη μια αίθουσα η οποία μπορεί να λειτουργήσει ως εστιατόριο και καφέ, ενώ υπάρχει και ο χώρος της ταράτσας ο οποίος ενδεχομένως να μπορεί να αξιοποιηθεί ως υπαίθριος χώρος καφέ και εστίασης, σε συνδυασμό με τον χώρο του περιβολιού. Οι λειτουργίες αυτές μπορεί να στεγαστούν στα υφιστάμενα 3.500 τμ των κτιρίων του Ξενία. Επιπλέον, διαθέτει επαρκείς χώρους για στάθμευση οχημάτων. Αυτονόητη είναι και η αποκατάσταση του περιβολιού, σύμφωνα με την επιθυμία του δωρητή.

Είναι προφανές ότι ένας τέτοιος χώρος, πέρα από την τουριστική του διάσταση, θα ήταν και άμεσα αξιοποιήσιμος από την τοπική κοινωνία. Το Ξενία θα επέτρεπε την χρήση του συνεδριακού κέντρου ως χώρο κινηματογράφου, παραστάσεων θεάτρου και μουσικής, εκθέσεων κλπ, ενώ θα μπορούσε να στεγάσει τις συναντήσεις φορέων και συλλόγων προσφέροντας έτσι τις υπηρεσίες του στην τοπική κοινωνία. Αυτή η διάσταση μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην πολιτιστική και κοινωνική λειτουργία της Ναυπάκτου.

Η συμβολή ενός τέτοιου συνεδριακού κέντρου στην τουριστική ανάπτυξη της Ναυπάκτου θα ήταν καταλυτική. Συνέδρια γίνονται όλο τον χρόνο και όχι τον Αύγουστο, επομένως η Ναύπακτος θα μετρούσε επισκέψεις και τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου. Η πόλη θα δεχόταν επισκέπτες υψηλού μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου, αφού συνέδρια απευθύνονται σε μηχανικούς, γιατρούς, επιστήμονες, προσωπικό μεγάλων εταιριών κλπ, δηλαδή ανθρώπους που ταξιδεύουν συχνά και επομένως θα επισκέπτονταν ξανά τη Ναύπακτο και ως ιδιώτες. Η γεωγραφική θέση της Ναυπάκτου ευνοεί δε την προσέλκυση συνεδρίων, αφού βρίσκεται στο κέντρο της Ελλάδας και πολύ κοντά στην Αθήνα. Αυτή η χρήση θα εξασφάλιζε και την οικονομική ευρωστία και αυτοτέλεια του Ξενία, απαραίτητη προϋπόθεση για την μελλοντική του επιτυχημένη πορεία. Ο περίβολος θα μπορούσε να αποτελεί μέρος αυτής της λειτουργίας του Ξενία αφού μπορεί να φιλοξενεί υπαίθριες δραστηριότητες σε ένα περιβάλλον υψηλού επιπέδου.

Ένα Ξενία συνεδριακό κέντρο σέβεται απόλυτα και χωρίς αμφιβολία την βούληση του δωρητή, αφού προσθέτει στον τουρισμό της Ναυπάκτου μια διάσταση η οποία και δεν υπάρχει και πιθανότατα θα συμβάλει στην περαιτέρω τουριστική αξιοποίηση της πόλης. Μπορεί έτσι να είναι επενδυτικά αποδοτικό και επομένως βιώσιμο, αφού δεν απαιτεί μεγάλη επένδυση και εξασφαλίζει την απαιτούμενη πελατεία λόγω της προνομιακής γεωγραφική θέσης της Ναυπάκτου. Παράλληλα θα είναι αξιοποιήσιμο από την τοπική κοινωνία αφού θα προσφέρει χώρους πολιτιστικής και κοινωνικής δραστηριότητας που σήμερα λείπουν. Αισθητικά δεν θα προσβάλει, αφού δεν απαιτείται αλλοίωση του σημερινού κτιρίου του Ξενία.

Θα μπορούσε λοιπόν το συνεδριακό κέντρο να είναι η λύση που θα ανατρέψει την τουριστική καχεξία της Ναυπάκτου. Ενδεχομένως να υπάρχουν κι΄ άλλες ρεαλιστικές λύσεις που να συνέβαλαν στην τουριστική ανάπτυξη της Ναυπάκτου και οποίες σέβονται το όραμα του Νόβα, η οποία πρέπει να εκλαμβάνεται και ως υποχρεωτική.

Γκάλοπ: βουλευτικές έδρες στην Δυτική Ελλάδα

Πέρι σχολείων...

Με την Μερόπη γνωριστήκαμε όταν με έχεσε πατόκορφα για αυτό εδώ το άρθρο. Από τότε την παρακολουθώ. Ο γιος της επέλεξε να μείνει στο Όσλο. Καταλαβαίνω και την απόφαση του γιου και την στενοχώρια της μητέρας. Ακολουθεί παρακάτω ένα παράδειγμα που ίσως εξηγεί την μετανάστευση στο Όσλο.

Γεννήθηκα στο Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν στις ΗΠΑ το 1972. Μετακόμισα στην Ελλάδα στα 10 μου, όταν πήγαινα πέμπτη Δημοτικού. Ο πατέρας μου εργαζόταν στην αυτοκινητοβιομηχανία και η μητέρα μου ταμίας σε μεγάλη αλυσίδα σούπερ μάρκετ.

Σκεφτόμουν σήμερα το σχολείο μου, το εκεί και το εδώ.

Το δημοτικό μου σχολείο ( μέχρι το 1981) ήταν ολοήμερο. Το λέγαν George Wilson elementary school, αφού στις ΗΠΑ τα σχολεία παίρνουν ονόματα προέδρων. Μέναμε σε μια εργατική περιοχή, προάστιο του βιομηχανικού Ντιτρόιτ, το Φερντέιλ. Το σχολείο μου ήταν δημόσιο. Παρακολούθησα μέχρι την Τετάρτη δημοτικού. Πέμπτη πήγα στο πρώτο δημοτικό σχολείο Ναυπάκτου, το σχολείο που πήγε και η μητέρα μου.

Κάθε πρωί το σχολικό σταματούσε στην στάση του, με έπαιρνε και με έφερνε πίσω το απόγευμα. Κίτρινο, μεγάλο με μαύρα γράμματα. Οδηγός μια γυναίκα.

Το διάβασμα και οι εργασίες της επόμενης μέρας γίνονταν στο σχολείο. Στο σπίτι διάβαζα μόνο για τα Ελληνικά.

Είχε κουζίνα και μάγειρες, ενώ το κλειστό γυμναστήριο (με παρκέ!) μετατρεπόταν τα μεσημέρια σε εστιατόριο. Το σχολείο διέθετε ωδείο, κλειστό γυμναστήριο, εργαστήριο χειροτεχνίας, αίθουσα φιλαρμονικής καθώς και εξωτερικές αθλητικές εγκαταστάσεις και παιδικές χαρές που χρησιμοποιούσαν οι μαθητές ανάλογα με την ηλικία τους. Οι εξωτερικοί χώροι χρησιμοποιούνταν λίγους μόνο μήνες μιας και το χιόνι έφτανε το ύψος ενός παιδιού 10 ετών! Οι εξωτερικοί χώροι ήταν στρωμένοι με πελεκούδια ξύλου ώστε να μην τραυματίζονται οι μαθητές όταν πέφτουν.

Κάθε μάθημα (ιστορία, κοινωνιολογία, φυσική ιστορία κλπ) συνοδευόταν από εργασίες χειροτεχνίας. Πχ αναπαριστούσαμε με απλά υλικά (χαρτόνι, ρύζι, κούτες κλπ) ένα χωριό Ινδιάνων.

Μία φορά το μήνα πηγαίναμε εκπαιδευτική εκδρομή με το σχολικό μας λεωφορείο και μας συνόδευαν γονείς εκ περιτροπής. Έχω δει αρκούδες, ρακούν, ελάφια και ό,τι άλλο ζώο μπορείς να φανταστείς στο φυσικό τους περιβάλλον. Τα έχω ταΐσει με τροφή που είχα πάρει από το σχολείο μου πριν ξεκινήσω για την εκδρομή. Επιστήμονες μετά μου εξήγησαν πως ζουν αυτά τα ζώα, πως επηρεάζονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και τι χρειάζονται για να ζήσουν. Έχω δει σε μουσεία φυσικής ιστορίας κάθε είδος ζώου που έχει βρεθεί στην Αμερικανική ήπειρο, από μικροσκοπικά ζουζούνια μέχρι σκελετούς από τυραννόσαυρους, έμαθα πως δημιουργούνται τα απολιθώματα. Έχω δει πως λειτουργεί η έφιππη Αστυνομία στο κέντρο του Ντιτρόιτ, έχω δει την τοπική πυροσβεστική να κάνει άσκηση συναγερμού για τα παιδιά του σχολείου. Έχω αποξηράνει φύλλα και λουλούδια από κάθε σημείο που επισκεφτήκαμε.

Όταν πήγα στο νηπιαγωγείο δεν ήξερα την Αγγλική. Μόλις αντιλήφθηκαν ότι έχω κάποιο πρόβλημα προσαρμογής, με είδε η κοινωνιολόγος του σχολείου. Αφού διέγνωσε ότι δεν καταλάβαινα τι μου έλεγαν, την επόμενη μέρα εμφανίστηκε ένας δάσκαλος που ήξερε αγγλικά και ελληνικά. Έμαθα την γλώσσα σε μία εβδομάδα χωρίς ποτέ να πάρω χαμπάρι την διαφορετικότητά μου. Στο τέλος της χρονιάς τα παιδιά λέγανε ποιήματα, χόρευαν και τραγουδούσαν. Εκείνη τη χρονιά η νηπιαγωγός μου μου ανέθεσε να μεταφράσω ένα ελληνικό τραγούδι. Ετοίμασα το "Αν όλα τα παιδιά της γης" σε στίχους του Γιάννη Ρίτσου. Το τραγούδι αυτό χόρεψαν και τραγούδησαν πιασμένα σε κύκλο χέρι χέρι τα παιδιά της τάξης μου στο τέλος εκείνης τη χρονιάς.

Η νηπιαγωγός μου ήταν Αφροαμερικανή. Η δασκάλα της πρώτης τάξης Εβραία. Της δευτέρας Πολωνή. Της τρίτης και τετάρτης δεν θυμάμαι.

Το νηπιαγωγείο μου ήταν μέσα στο δημοτικό σχολείο. Είχε ενυδρείο με ψαράκια που τάιζαν οι ίδιοι οι μαθητές, ψαράκια που ξέκανα όταν μια μέρα αποφάσισα να τα ταΐσω λίγο παραπάνω. Είχε εσωτερικό σκάμμα με ψιλή άμμο, τσουλήθρα, τραπέζια ομαδικών εργασιών χειροτεχνίας, μπογιές, πλαστελίνες και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί ένα πεντάχρονο.

Βαθμοί έμπαιναν κανονικά: από Α+ μέχρι F. Αν κάποιος μαθητής ήταν αδύνατος, εντασσόταν σε τμήμα αντισταθμιστικής αγωγής για τα μαθήματα που δεν ήταν καλός, ενώ παρακολουθούσε κανονικά με την τάξη του τα υπόλοιπα. Αν ήταν καλός σε κάποιο μάθημα, κάλυπτε την ύλη με την επόμενη τάξη (πχ την τα μαθηματικά της πέμπτης τάξης ενώ ήταν ακόμη στην τετάρτη). Και τιμωρίες είχε κανονικά: είχα κάτσει αρκετές φορές όρθιος στην γωνία για διάφορες σκανταλιές.

Σε αυτό το σχολείο έμαθα σολφέζ και χορωδία, μιας και υπήρχε μουσικός και ειδική αίθουσα μουσικής, όπως είναι εδώ τα ωδεία που πάμε το απόγευμα. Σε αυτό το σχολείο έμαθα κλαρινέτο, μιας και λειτουργούσε φιλαρμονική του σχολείου με πλήρη εξοπλισμό και μαέστρο. Σε αυτό το σχολείο έμαθα να φτιάχνω πήλινα, μιας και διέθετε εργαστήριο με φούρνο. Σε αυτό το σχολείο έμαθα πως να φτιάχνω μεταξοτυπίες και βιτρό, έμαθα βασικά πράγματα για την ζωγραφική, έμαθα να χρησιμοποιώ πατρόν. Στο εργαστήριο χειροτεχνίας υπήρχαν δε ειδικά ψαλιδάκια για αριστερόχειρες με την ένδειξη LEFTY. Κάθε Χριστούγεννα φτιάχναμε στολίδια μόνοι μας και τα δωρίζαμε σε φιλικά μας άτομα εκτός σχολείου.

Εννοείται ότι το σχολείο είχε παιδίατρο,κοινωνικό λειτουργό, συντηρητή, γυμναστή, κλειστό γυμναστήριο, ζεστό νερό στις τουαλέτες κλπ. Οι τουαλέτες είχαν μικρότερα είδη υγιεινής για τους μαθητές μέχρι και της δευτέρας δημοτικού. Εννοείται ότι οι τοίχοι ήταν ζωγραφισμένοι με παιδικές φιγούρες κινουμένων σχεδίων που είχαν ζωγραφίσει εθελοντικά οι γονείς. Εννοείται ότι το σχολείο βαφόταν κάθε καλοκαίρι, ενώ γίνονταν επισκευές στις διακοπές των Χριστουγέννων. Εννοείται ότι το σχολείο άνοιγε κάποια απογεύματα και επισκέπτονταν οι γονείς το σχολείο, ξεναγούταν στους χώρους, βλέπανε τις εργασίες των παιδιών τους, μίλαγαν με το προσωπικό και μεταξύ τους κλπ.

Αυτά στις ΗΠΑ όπου η έννοια του κοινωνικού κράτους δεν υπάρχει.

Δεν κάνω την σύγκριση με το δημοτικό σχολείο που βρήκα στην Ελλάδα το 1982. Κάνω την σύγκριση με το σχολείο που υπάρχει στην Ελλάδα σήμερα, μετά από 27 χρόνια. Με όλα όσα λυμαίνονται την ανεπάρκεια του σχολείου: το φροντιστήριο, τις ξένες γλώσσες, την πισίνα, το ποδόσφαιρο, την κιθάρα και το μπαλέτο που "παρέχονται" από ιδιώτες επιχειρηματίες έναντι αδρής αμοιβής σε ισόγεια πολυκατοικιών. Με το ατελείωτο πρόγραμμα των μαθητών από το πρωί μέχρι το άλλο πρωί. Με τις ανούσιες εκδρομές, τα κτίρια του 1920, τα ασφάλτινα προαύλια και τα ΤΟΛ, τα ιδιαίτερα και την μουντίλα των παιδικών χρόνων στην Ελλάδα.

Και προσπαθώ να βρω ένα λόγο που κάποιος Ευρωπαίος πολίτης θα επιλέξει την Ελλάδα για να μείνει...

Συνέντευξη Μ. Παπαγιαννάκη

Του Σταύρου Θεοδωράκη, ΤΑ ΝΕΑ

Τα τελευταία χρόνια κάποια σαββατιάτικα μεσημέρια τον συναντούσα στο «Φίλιον», στις παρυφές του Κολωνακίου. Και βέβαια, στα βιβλιοπωλεία. Να «ανακατεύει» λογοτεχνία, πολιτική, ιστορία, οικολογία. Τώρα που το σκέφτομαι, γι΄ αυτό τον αγαπούσαμε τότε στο Εργαστήρι Δημοσιογραφίας. Μας δίδασκε- αρχές της δεκαετίας του ΄80- για την ΕΟΚ, αλλά μας μιλούσε και για τον έρωτα. ΄Η «πηδούσε» από τη Μεσόγειο στην Κίνα με την άνεση του κοσμοπολίτη που δεν τον βαραίνουν τα σύνορα. Και ο λόγος του είχε πάντοτε μια απλότητα που σε γοήτευε. Ένας δάσκαλος της λογικής με απαντήσεις γεμάτες ερεθιστικά ερωτηματικά. Τους τελευταίους μήνες τον έχασα. Οι σύντροφοί του ανησυχούσαν και αυτοί. Τελικά, ήταν μόνο μια περιπέτεια. Γενικό Κρατικό, θεραπεία, φάρμακα και επιστροφή στο σπίτι. Τα παράθυρα σε έναν κατηφορικό δρόμο πίσω από του Φιλοπάππου ήταν φωτισμένα το βράδυ που πλησίαζα. Σαν να φώναζαν, «γύρισε».

Η χαρά ήταν φανερή και όταν άνοιξε η σιδερένια πόρτα.

Η Λιλή Σφήκα- 21 χρόνια στο πλευρό του- χαμογελούσε και ο Βody στα πόδια του κουνούσε συνεχώς την ουρά του. Φαίνεται ότι του έχετε λείψει. Μπα. Πάντα έτσι χαδιάρης ήταν.

-Τον έχετε πολλά χρόνια;

Από μωρό. Τον πήραμε πριν από 7 χρόνια στις Βρυξέλλες. Και όταν έγινε τριών μηνών μετακομίσαμε στην Ελλάδα. Ένας μετανάστης δηλαδή. Στην ουσία Έλληνας είναι. Όπως Έλληνες είναι και οι χιλιάδες μετανάστες που μεγαλώνουν ανάμεσά μας. Το ελληνικό κράτος δεν φαίνεται να συμφωνεί με αυτό. Εδώ αρνείται να δώσει την υπηκοότητα στα παιδιά των μεταναστών που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στη χώρα μας. Και γι΄ αυτό πρέπει να υπάρχει μια Αριστερά που να συγκρούεται σκληρά με αυτούς που χτυπάνε τις ελευθερίες, την ισότητα, τον ανθρωπισμό δηλαδή μιας κοινωνίας.

-Υπάρχουν πάντως κάποιοι που λένε ότι το κόμμα σας δεν νοιάζεται για τίποτε,παρά μόνο για συγκρούσεις.

Ναι, το έχει κάνει ο Συνασπισμός και είναι λάθος. Γιατί Αριστερά δεν είναι μόνο σύγκρουση. Ο Συνασπισμός έχει στο DΝΑ του τη «συνεργασία» και τον «διάλογο». Και υπάρχουν προβλήματα που για να λυθούν απαιτούν ευρύτατες συσπειρώσεις. Αν κάποια στιγμή βάλουμε μυαλό και αποφασίσουμε να αλλάξουμε τη ρότα της χώρας, θα πρέπει να συνεργαστούμε.

-Με το ΠΑΣΟΚ;

Εγώ δεν βλέπω αυτή τη στιγμή καμία δυνατότητα συνεργα σίας με το ΠΑΣΟΚ. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να λες, «αποκλείω την οποιαδήποτε συνεργασία εσαεί». Είναι χαζό. Ποιο θέμα δεν μπορεί να λυθεί χωρίς ευρύτατες συσπειρώσεις; Ε, το θέμα της Παιδείας. Υπάρχουν βέβαια διαφορές, αλλά πρέπει κάποια στιγμή να τολμήσουμε.

-Εσείς από πού θα αρχίζατε;

Από την πλήρη αυτοτέλεια των πανεπιστημίων. Και από την κατάργηση της φασιστικής αντίληψης ότι η επιστήμη είναι κλεισμένη μέσα σε ένα σύγγραμμα.

-Διαβάσατε ένα άρθρο στο «Βήμα» που έλεγε ότι «η Παιδεία είναι τόσο χάλια γιατί οι καθηγητές είναι τόσο χάλια»;

Το διάβασα. Με αυτό το δυναμικό θα δουλέψουμε όμως. Δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Υπάρχουν πάντως δυνάμεις που είναι απογοητευμένες και κάθονται στην μπάντα. Αν ενεργοποιηθούν, θα αλλάξουν μερικές ψηφίδες.

-Πάντως,συνήθως η συζήτηση για την Παιδεία σταματάει στο θέμα του ασύλου.

Δυστυχώς. Εγώ είμαι υπέρ του ασύλου, να μη σε εμποδίζει δηλαδή κανείς να αναπτύξεις τις ιδέες σου. Δεν συμμερίζομαι όμως την άποψη ότι «το άσυλο αφορά όλη την κοινωνία» και όλες τις πράξεις. Και μερικοί που φωνάζουν υπέρ του ασύλου, το έχουν κακομεταχειριστεί πολλαπλώς. Στο Πάντειο προπηλάκισαν καθηγητές. Έχουμε τον ξυλοδαρμό του καθηγητή Πανούση. Με συγχωρείς, με ποιο δικαίωμα;

-Τον Μάη του ΄68 ήσασταν στο Παρίσι,έτσι δεν είναι;

Τον Μάη, από μία περίπου σύμπτωση βρέθηκα να είμαι πρόεδρος της κατάληψης της Νομικής Σχολής. Και κάναμε τις φοβερές διαδηλώσεις μπροστά στο Χρηματιστήριο. «Να καεί, να καεί το μπορντέλο», όχι η Βουλή αλλά το Χρηματιστήριο.

-Πετούσατε και μολότοφ;

Όχι. Η Αστυνομία πετούσε καπνογόνα και χειροβομβίδες κρότου- λάμψης της εποχής.

-Τις καταλήψεις εδώ τις δικαιολογείτε;

Γενικώς όχι. Θα ήθελα όμως να τις κουβεντιάσουμε μία μία. Προφανώς υπάρχουν καταλήψεις που έχουν νόημα. Και υπάρχουν κι άλλες που γίνονται από μόδα ή από αλληλεγγύη. Ε, δεν μπορείς να εξευτελίζεις τόσο σοβαρά πράγματα. Δηλαδή τι ζητάνε όλες αυτές οι καταλήψεις; . Και πώς θα γίνει αυτό, αύριο το πρωί; Και πού θα εφαρμοστεί αφού είναι κατειλημμένα τα πανεπιστήμια; Αυτά είναι αδιέξοδα. Καλό θα ήταν, όλοι αυτοί που βράζει το αίμα τους, να προβάλλουν διεκδικήσεις που θα μπορούσαν να τις κερδίσουν.

-Παρακολουθήσατε τις διαδηλώσεις του Δεκεμβρίου;

Ναι, από μακριά, από το Γενικό Κρατικό δηλαδή. Ήμουν εντυπωσιασμένος από τη μαζικότητα, που δείχνει ότι είχε συσσωρευτεί πολλή τσαντίλα, αλλά δεν σου κρύβω πως είμαι και απογοητευμένος λιγάκι. Ξεφούσκωσε το πράγμα, δεν άφησε ένα ίχνος, ένα αποτύπωμα.

-Το «μπάτσοι γουρούνια δολοφόνοι»δεν αρκεί;

Αστεία πράγματα. Κάποιοι σύντροφοί σας πάντως είπαν ότι προέχει η αντίσταση στο αστυνομικό κράτος. Κάτι πιο σοβαρό μπορούμε να πούμε;

-Πώς βλέπετε την επανεμφάνιση των «επαναστατικών οργανώσεων»;

Καλλιεργούν μια αντίληψη της βίας χωρίς στόχο. Η οποία θα κάνει τι; Θα δώσει κουράγιο στο μαζικό κίνημα; Αυτές είναι παλιομοδίτικες θεωρίες. Ελπίζω όλα αυτά που βλέπουμε, οι πυροβολισμοί, τα γκαζάκια και τα κείμενα με τις αμερικανιές για «τα donuts που έχουν μια τρύπα», ότι είναι ένα είδος επίδειξης που όπου να ΄ναι θα υποχωρήσουν. Για φαντάσου να αρχίσουν να σκοτώνονται άνθρωποι χωρίς να ξέρεις γιατί. Όχι ότι άμα ήξερες θα ήταν καλύτερα, αλλά εν πάση περιπτώσει θα μπορούσες να καταλάβεις πού πάει το πράγμα.

-Στο παρελθόν πάντως η δράση της 17Ν είχε βρει αρκετούς σιωπηλούς υποστηρικτές.

Δεν νομίζω ότι ζούμε κάτι ανάλογο σήμερα. Αυτή η διάχυση της βίας δημιουργεί μικρά γκέτο. Όλοι ψάχνουν σεκιουριτάδες, με αυτοκίνητο, χωρίς αυτοκίνητο, μέσα στο σπίτι, έξω από το σπίτι. Και γίνεται αυτό που οι Γάλλοι λένε banalization, δηλαδή κοινότοπο θέμα. Ση κώνεσαι το πρωί και ακούς το δελτίο εκρήξεων. Αυτό όμως δεν είναι καλαμπούρι, δημιουργεί ένα γενικό κλίμα φόβου. Βία, φόβος, αποχή από τα κοινά. Αυτή είναι η πορεία.

-Κομμουνιστής υπήρξατε ποτέ;

Με την έννοια που μας κατηγορούσε η Ασφάλεια, σίγουρα. Αλλά κομμουνιστής στα χρόνια μου ήταν συνώνυμο του φιλοσοβιετικός.

-Και εσείς δεν μαγευτήκατε ποτέ από τον «υπαρκτό σοσιαλισμό»;

Όχι. Στις αρχές της δεκαετίας του ΄60 έκανα ένα ταξίδι στη Μόσχα και γυρνώντας είπα στους καθοδηγητές μου, «παιδιά με συγχωρείτε, εγώ δεν θέλω να έχω σχέση με όλα αυτά».

-Φτώχεια;

Δεν ήταν μόνο η φτώχεια. Υπήρχε παντού μιζέρια. Αυτά που λένε, για τα κορίτσια και τις νάιλον κάλτσες, δεν είναι ψέματα. Ο άλλος πούλαγε την ψυχή του για ένα τζιν. Εμένα έτυχε να με σταματήσει άνθρωπος στον δρόμο και να μου ζητήσει την μπλούζα μου.

-Τόσο μοντέρνα ήταν;

Μπα, ήταν μια μπλούζα που είχε πλέξει η μακαρίτισσα η μάνα μου και της είχε βάλει ένα κομμάτι δέρμα μπροστά στο στήθος. Και με παρακαλούσε να του την πουλήσω. Μετά πήγα στη Ρουμανία. Με κάλεσε ένας πανεπιστημιακός να φάμε και στο τραπέζι είχε μια κονσέρβα τουρσί και μια γεμιστή ντομάτα. Μία. Εντάξει, δεν λέω, η Σοβιετία απέκτησε υποδομές και έγινε βαριά βιομηχανική δύναμη, αλλά με τι κόστος; Πόσοι θυσιάστηκαν και τι οικολογικές καταστροφές έγιναν;

-Τι τίτλο θα βάζατε σήμερα στην ιδεολογία σας;

Σοσιαλδημοκράτης. Παλιά το έλεγα για να πειράξω τους συντρόφους μου, αλλά τελικά αυτό είμαι. Εξάλλου, αν εξαιρέσουμε ίσως την μπολσεβίκικη επανάσταση, ό,τι άλλο έχει γίνει, έγινε από σοσιαλδημοκρατική παρέμβαση. Γιατί μη μου πει κανείς ότι ήταν κοινωνική αλλαγή η δημιουργία ανελεύθερων καθεστώτων από τον Κόκκινο Στρατό. Άλλο τι ταμπέλα τούς έβαζαν από πάνω. Δείτε τώρα το μίσος που έχουν εκεί οι λαοί για οτιδήποτε σοσιαλιστικό. Πάντα είχατε αυτές τις απόψεις;

-Ή γερνώντας γίνατε πιο...σοσιαλδημοκράτης;

Νομίζω ότι γερνώντας έγινα λίγο πιο εξτρεμιστής.

Ένα μάτσο ταλαιπωρημένες εφημερίδες με πρώτη πρώτη την «Αυγή» μαρτυρούν ότι αυτός ο άνθρωπος δεν θέλει να είναι ποτέ απών. Η τηλεόραση παίζει Ειδήσεις αλλά στο σαλόνι ακούγεται χαμηλά μια όπερα. Το γραφείο του είναι πνιγμένο στα βιβλία, πού και πού ξετρυπώνω και μια ασπρόμαυρη φωτογραφία. Οι γιοι του, η Λιλή, οι διακοπές στη Ναύπακτο, η μητέρα του, ο πατέρας του που τον σκότωσαν στην Κατοχή. Σε μια γωνία παρατημένες και οι πίπες του και ένας φορητός υπολογιστής σε θέση standby.

-Για τους συντρόφους σας της ηγεσίας θέλετε να μιλήσουμε;Τον κ.Αλαβάνο και τον κ.Τσίπρα.

Τι να πω; Και οι ίδιοι είναι πολύ μπλεγμένοι. Δείτε τώρα τι τραβάνε με τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν το λένε, αλλά έχουν προβλήματα κάθε φορά πώς θα πείσουν τον ΣΥΡΙΖΑ. Επομένως τι να τους πω. Ας προσέχατε;

-Επιμένετε ότι ήταν λάθος η δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ;

Δεν έχω τίποτα με κανέναν στον ΣΥΡΙΖΑ και υπάρχουν και πολλοί που είναι και συμπαθέστατοι. Πολιτικά όμως και πολιτιστικά, τι το κοινό έχουμε; Οι περισσότεροι είναι αντιευρωπαίοι, πολλοί απ΄ αυτούς είναι εθνικιστές και κρατιστές. Όχι όλοι αλλά πολλοί.

-Αν ήταν στο χέρι σας σήμερα θα διαλύατε τον ΣΥΡΙΖΑ;

Νομίζω ότι κινδυνεύει να οδηγηθεί μόνος του σε διάλυση και όχι επειδή το θέλω εγώ. Αλλά πάντα υπάρχει η ελπίδα ότι οι διάφορες ομάδες θα μετεξελιχθούν σε κάτι πιο σύγχρονο. Κι εγώ δε θέλω να σβήνω την ελπίδα κανενός.

-Σας προβληματίζει αυτό το πάνω-κάτω στις επιδόσεις του Συνασπισμού;

Βέβαια και επιμένω ότι θέλουμε οπωσδήποτε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα. Πού στο διάολο πάει αυτή η κοινωνία σήμερα και τι πρέπει να αλλάξουμε. Αυτό το πρόγραμμα δεν το έχουμε. -Δεν αρκούν οι γενικές θέσεις του κόμματός σας;

Η πραγματική ζωή δεν θέλει θεωρίες, θέλει απαντήσεις.

-Μπορείτε να μου πείτε το πρώτο πράγμα που θα προωθούσατε σε μια κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ- Συνασπισμού;

Η εισαγωγή νέων φόρων και κατάργηση άλλων. Γιατί οι φόροι είναι εκείνοι που δίνουν την πολιτική σου αντίληψη. Δηλαδή να βάλουμε πράσινους φόρους και βέβαια φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας.

-Ό,τι και να λέμε στην οικολογία το γυρνάτε.

Μα δεν είναι δυνατόν η Ελλάδα να έχει χαμηλότερες επιδόσεις από τη Γερμανία, στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, στη βιολογική γεωργία.

-Το ίδιο είπε και ο Ομπάμα. «Να οργανώσουμε αλλιώς τις ανάγκες της κοινωνίας».

Αυτά που λέει ο Ομπάμα έχουν ενδιαφέρον, ιδίως τα οικολογικά του. Δεν ξέρω αν ακούγεται banalite, αλλά εγώ θεωρώ ότι είναι πραγματικά ιστορικό, που βγήκε ένας Αφροαμερικάνος πρόεδρος. Κάποιοι λένε «δεν είναι τίποτα». Κάτσε βρε μεγάλε. Είναι εξίσου σημαντικό με την εκλογή στη Βολιβία του Έβο Μοράλες. Του Ινδιάνου που έφαγε 600 χρόνια σφαγές και τώρα βγήκε πρόεδρος.

-Πολιτικά σχέδια έχετε πια;

Ε, σιγά σιγά θα αρχίσω κι εγώ να περνάω στην εφεδρεία. Θα είμαι βέβαια πάντοτε ενεργός πολίτης.