Πως το ψέμα γίνεται "αλήθεια"

Α. Ο μεσαίωνας και η αποδοχή κατασκευασμένων θεωριών συνωμοσίας 

Είναι γνωστό ότι οι ψεύτικες ιστορίες και η παράθεση υποτιθέμενων γεγονότων καθορίζει απόλυτα τον τρόπο σκέψης της μάζας, εφόσον παρουσιάζει αληθοφάνεια και ενδιαφέρουσα πλοκή. Ο Μεσαίωνας είναι η κατεξοχήν ιστορική περίοδο όπου συγγραφείς της δεκάρας, επί πληρωμή λειτουργώντας ως πράκτορες, χρησιμοποιόντας διάφορα ψευδώνυμα, διαμόρφωσαν πανίσχυρους μύθους που ακόμα και σήμερα εκλαμβάνονται ως ιστορικές αλήθειες.

Φυσικά ένα ψέμα δεν είναι ποτέ κατασκευασμένο από το μηδέν. Η μεσαιωνική τακτική αξιοποιούσε υπάρχοντα κείμενα, τα οποία στη συνέχεια οι συγγραφείς-πράκτορες διάνθιζαν ή επέκτειναν ώστε να δημιουργήσουν τον επιθυμητό μύθο. Με τον τρόπο αυτό κέρδιζαν σε αληθοφάνεια αφού όλοι λίγο πολύ γνώριζαν την ιστορία του αρχικού κειμένου και ας μην ξέρανε τον συγγραφέα, ενώ παρουσίαζαν και ενδιαφέρον για τον αναγνώστη. Άλλωστε ποιος μπορεί να αντισταθεί πχ σε ένα διήγημα που είναι καθαρή αντιγραφή έργου του Αλέξανδρου Δούμα, διανθισμένο με "γεγονότα"; Στη συνέχεια αναπαρήγαγαν με παραλλαγές την ίδια ιστορία εκδίδοντας παραλλαγμένα κείμενα με διαφορετικά ψευδώνυμα.

Με τον τρόπο αυτό η μυθοπλασία γίνεται μέρος της πραγματικότητας. Αναγνωστικό ενδιαφέρον, αληθοφάνεια και ερμηνευτική δύναμη καθιστούν τέτοια κείμενα πανίσχυρα και διαμορφώνουν την κοινή γνώμη να πιστέψει κατευθυνόμενα ψέματα. Υπάρχουν επιβεβαιωμένες ιστορικές αναφορές που τοποθετούν τέτοια έργα σε χέρια αυτοκράτορα που τα διάβαζε πριν κοιμηθεί. Φυσικά το περιεχόμενο γινόταν πιστευτό και την επόμενη μέρα ο αυτοκράτορας αποφάσιζε με βάση όσα ο πράκτορας είχε φυτέψει στο κεφάλι του μέσω του βιβλίου. Σκέψου τον απλό ανθρωπάκο πως το έχαβε το παραμύθι...

Tέτοιες "αλήθειες" είναι πολύ δύσκολα αναστρέψιμες. Πάρτε ως παράδειγμα "Τα πρωτόκολλα των σοφών της Σιών". Οι Times του Λονδίνου το 1921 απέδειξαν πέρα πάσης αμφιβολίας ότι είναι απολύτως πλαστά. Ωστόσο αυτό δεν εμπόδισε να δημιουργηθεί η πιθανότατα πλέον δημοφιλής θεωρία συνωμοσίας η οποία καθόρισε την κοινή γνώμη της ναζιστικής Γερμανίας και, καλά κρατά έως και σήμερα.

Με λίγα λόγια, αν διάφορες αληθινές ιστορίες εμπλουτιστούν εντέχνως με το ίδιο ψέμα για κάποιο διάστημα, για την κοινή γνώμη γίνονται αυταπόδεικτες αλήθειες και καθορίζουν τη συμπεριφορά, τον τρόπο σκέψης και τις αποφάσεις της μάζας.

Β. Οι σύγχρονοι παραχαράκτες

Είναι γεγονός ότι ο κόσμος έχει στρέψει τα βλέμματά του από τα παραδοσιακά ΜΜΕ σε κάποιο βαθμό. Πλέον λιγότεροι επηρεάζονται από την τηλεόραση (αν και παραμένει πανίσχυρο μέσο διαμόρφωσης της κοινής γνώμης), ελάχιστοι διαβάζουν έντυπα όπως εφημερίδες και περιοδικά και ραδιόφωνο ακούμε μόνο κάποιοι κολλημένοι.

Εναλλακτικά η μάζα πλέον επιλέγει το διαδίκτυο για να ενημερωθεί και να διαμορφώσει γνώμη. Η φράση "το διάβασα στο ίντερνετ" είναι το νέο "το είπε στην τηλεόραση". Το διαδίκτυο προσφέρει αμεσότητα στην είδηση αφού η ενημέρωση είναι διαρκής. ο καθένας ενημερώνεται ό,τι ώρα θέλει αντί να περιμένει στην τηλεόραση το δελτίο ειδήσεων ή την εφημερίδα να κρεμαστεί στο περίπτερο και, κυρίως, πλουραλισμό. Ο καθένας μπορεί να γράψει ό,τι θέλει χωρίς το περιεχόμενο να μπορεί να λογοκριθεί, ενώ η θεματολογία είναι ουσιαστικά ελεύθερη. Έτσι πχ το διαδίκτυο μπορεί να "βράζει" για τον ΕΝΦΙΑ την ώρα που το σακσές στόρυ επιβάλλει την εστίαση στα γεμάτα ξένους τουρίστες νησιά.

Στο διαδίκτυο επιπλέον υπάρχει η δυνατότητα ανώνυμης έκφρασης, το οποίο κατά τη γνώμη μου είναι θετικό (http://gasimakop.blogspot.gr/2011/08/vs.html), παρόλο που ο ίδιος προσωπικά στο παρελθόν έχω δεχτεί επιθέσεις ανυπόστατης λάσπης από τοπικά ανώνυμα ιστολόγια. Η διαδικτυακή ανωνυμία βαθαίνει τη δημοκρατία αφού επιτρέπει την έκφραση γνώμης σε περισσότερους.

Ο αναγνώστης υποσυνείδητα δεν απαιτεί από τις διαδικτυακές πηγές κάποια μορφή επικύρωσης των γραφομένων. Μπορεί ο Τσίμας, ο Μανδραβέλης, η Καρχιλάκη και η Τρέμη να χαθούν από προσώπου δημοσιογραφικής πιάτσας αν τους ξεφύγουν τα εισαγωγικά όταν αναπαραγάγουν μια φράση Ισραηλινού αξιωματούχου που επιχειρεί να δικαιολογήσει τους βομβαρδισμούς στη Γάζα. Αν όμως το ιστολόγιο "the-hidden-real-truth" που το διαχειρίζεται "μια ομάδα νέων ανθρώπων που αγαπούν τη Χώρα τους" κατά δήλωσή τους γράψει ότι η γη είναι επίπεδη και το αναπαράξει το "hellas-lfe", το "jews-poisoned-socrates", το ποστάρει ο "Delfi Oracle" στο facebook που το βρήκε από τον "blond-nation-save-us-greeks" στο twitter, ε τότε αλλάζει το πράγμα. Θα γεμίσει το facebook σε χρόνο μηδέν αφού όλοι θα το ποστάρτουν "ΠΡΙΝ ΤΟ ΚΑΤΕΒΑΣΟΥΝ ΟΙ ARXES" και σε 2-3 μέρες θα σου το λέει η γιαγιά σου στο χωριό που "από κάπου το άκουσε".

Συνδυάζοντας όλα αυτά τα στοιχεία, το τοπίο γίνεται θολό και ιδιαίτερα επικίνδυνο. Οι πληρωμένοι παραχαράκτες του Μεσαίωνα φαντάζουν γατάκια μπροστά στους σημερινούς -μισθοφόρους;- μπλόγκερ που ελέγχουν 30-40 ιστολόγια, 50 προφίλ στο facebook και κάμποσους λογαριασμούς στο twitter.

Έτσι λοιπόν φτάνει μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης να πιστεύει ότι o λαός της Αργεντινής διαδηλώνει υπέρ της κυβέρνησης μετά την πρόσφατη χρεωκοπία ενώ βλέπει μια φωτογραφία από αντικυβερνητική διαδήλωση του 2012, ότι ο Σημίτης είναι Εβραίος και ότι έχει ουρά (μη γελάτε το πιστεύουν πολλοί στα σοβαρά), ότι μας ψεκάζουν, ότι η Αργεντινή έκανε μήνυση στην Ελλάδα, ότι ο Πούτιν έχει σωσία-κατεβάζει στρατό στο Αιγαίο-είναι ο Μεσσίας στη δεύτερη παρουσία κλπ κλπ, ότι ο καρκίνος είναι θεραπεύσιμος αλλά οι Σιωνιστές κρατάνε το φάρμακο για την πάρτη τους και πάει λέγοντας.

Κάπως έτσι η αφελής Ελληνική κοινή γνώμη διαμορφώνεται με ψεύτικες ειδήσεις. Ο σκοπός προφανής, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη εξήγηση. Στη δημοκρατία άλλωστε δεν έχει σημασία τι ισχύει, αλλά τι πιστεύουν οι πολλοί.