Φτώχεια

Παλιότερα ακούγαμε από τους γονείς μας ότι στα χρόνια τους υπήρχε φτώχεια. Την εποχή που ο δάσκαλος δεν άλλαζε ποτέ κουστούμι. Τότε που τα παιδιά δεν φόραγαν κάθε μέρα τα παπούτσια τους για να μην τα φθείρουν. Την εποχή που στην κατσαρόλα δεν έμπαινε κρέας αν δεν ήταν τουλάχιστον Κυριακή. Που τα παιδιά σταματούσαν το σχολείο σε μικρή ηλικία για να βοηθάνε στη δουλειά του πατέρα. Μικροί τα ακούγαμε όλα αυτά αραιά και που ως ιστορίες που σκέπαζε η λήθη, σαν μια συλλογική ανάμνηση μιας άλλης παλιότερης γενιάς. Η δική μου γενιά δεν είχε δει ποτέ μια τέτοια κατάσταση στο κοντινό της περιβάλλον. Στην χειρότερη περίπτωση μπορεί κάποιοι παππούδες και γιαγιάδες να ζούσανε ξεχασμένοι σε κάποιο χωριό όπου η φτώχεια έδειχνε ότι κάποτε ήταν εκεί.

1948, η εποχή της φτώχειας για την Ελλάδα

Όλα αυτά αλλάξανε και ξεθώριασαν στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Οι ανακατατάξεις που έφερε η αλλαγή του 1981, οι πόροι που φέρανε στην Ελλάδα οι οικονομικοί μετανάστες που είχαν φύγει τα προηγούμενα χρόνια, οι κοινοτικές επιδοτήσεις και μια σειρά άλλων γεγονότων άλλαξαν την εικόνα. Άλλαξαν τα σπίτια που έμενε ο κόσμος, εμφανίστηκαν πολλά αυτοκίνητα στους δρόμους, εμφανίστηκαν νέοι κλάδοι στην εθνική οικονομία, οι διακοπές και τα ταξίδια αναψυχής έγιναν λαϊκό προνόμιο και άλλα πολλά. Αυτή η ευμάρεια άλλαξε ριζικά την οικονομική κατάσταση κάθε Έλληνα, απομάκρυνε το φάσμα της φτώχειας από την σκέψη μας.

Η φτώχεια πια ήταν πια παρούσα μόνο σε τηλεοπτικές εικόνες από την Αφρική και στις αναμνήσεις των γονιών μας. Ακόμη και σήμερα, κανένας δεν πιστεύει ότι μπορεί να γίνει φτωχός, ότι η φτώχεια μπορεί να γίνει ξανά κυρίαρχο στοιχείο της ζωής του Έλληνα.

Και όμως, η φτώχεια είναι πάλι εδώ.

• Βλέπουμε πλάνα στα δελτία ειδήσεων από το Παρίσι, όπου καλοντυμένοι άνθρωποι (όχι οι γνωστοί άστεγοι κλοσάρ) ψάχνουν για φαγητό στα σκουπίδια των εστιατορίων. Άνθρωποι που έχουν δουλειά, σπίτι και αυτοκίνητο και απλά δεν τους φτάνουν τα λεφτά για να φάνε.
• Η ελληνική κοινή γνώμη σε ποσοστό 68,7% πιστεύει ότι η φτώχεια μπορεί να προκαλέσει κοινωνικές αναταραχές όπως αυτές του Μάη του 1968, όπως καταγράφει η έρευνα της Κάπα Research για «Το Βήμα».
• Στην Ευρώπη 78 εκατομμύρια άτομα (ο πληθυσμός που αντιστοιχεί σε δύο χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης) ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας Από αυτούς τα 19 εκατομμύρια είναι παιδιά. Το πρόβλημα αυτό ξεκινά από το γεγονός ότι πολλές οικογένειες έχουν πρόβλημα εισοδήματος. Στη Γαλλία το 12,5% βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας (περισσότερα από 7 εκατ. Γάλλοι), στην Ιταλία το 13% και στην Πορτογαλία το 15%. Τα αντίστοιχα ποσοστά σε ορισμένα από τα νέα κράτη μέλη της Ένωσης ή τα υποψήφια προς ένταξη κράτη είναι δραματικότερα.
• Στην Ελλάδα 2,2 εκατομμύρια ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Οι κοινωνικές παροχές μειώνουν το ποσοστό της φτώχειας από 23% σε 20%, δηλαδή προσφέρουν κάτι μικρό σε μόλις 200.000 περίπου φτωχούς. Ένα νοικοκυριό με ένα άτομο θεωρείται ότι βρίσκεται στα όρια της φτώχειας όταν το εισόδημα του σε ετήσια βάση δεν ξεπερνά τα 4.264 ευρώ μόλις. Δηλαδή 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ελλάδα ζουν με περίπου 11€ την ημέρα.

2008: η παγκόσμια φτώχεια είναι παρούσα στις ανεπτυγμένες χώρες

Πολίτες δεν μπορούν πολλές φορές να πληρώσουν το ενοίκιο του σπιτιού ή τη δόση του δανείου χωρίς καθυστερήσεις, να έχουν ως γεύμα κάθε δύο ημέρες κρέας ή ψάρι και να έχουν επαρκή θέρμανση στο σπίτι τους. Να βάλουν βενζίνη, να πιουν έναν καφέ, να πάρουν ταξί αντί για λεωφορείο όταν βρέχει. Να πάρουν εφημερίδα, να αλλάξουν ρούχα και παπούτσια, να αγοράσουν ένα βιβλίο ή έναν δίσκο. Τόσος κόσμος δεν μπορεί να ζήσει με αξιοπρέπεια και να ικανοποιήσει απλές καθημερινές του ανάγκες και επιθυμίες.

Το κόστος της φτώχειας είναι τρομακτικό. Δεν θα έπρεπε να το μετράμε όμως μόνο με αριθμούς. Μετριέται με συναισθήματα, με απογοήτευση, με πικρία, με μιζέρια. Με ανθρώπους που ζουν χωρίς ελπίδα, που νιώθουν υποδεέστεροι, που ζουν με το βάρος ενός σφάλματος που δεν κάναν ποτέ. Η φτώχεια εν τέλει μετριέται με σκυφτά κεφάλια.