Θέλει δουλειά η δημοκρατία

Λίνα Παπαδοπούλου, Έθνος, 27/05/2011


Χθες οι διαδηλώσεις των «Αγανακτισμένων»· σήμερα η σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών. Κινητικότητα στο πολιτικό σκηνικό. Οι κομματικοί διαχωρισμοί υποχωρούν ραγδαία, η συνειδητοποίηση της διακομματικής ευθύνης εξαπλώνεται και νέες διαχωριστικές γραμμές αναδύονται στην ελληνική πολιτική συζήτηση. Μνημονιακοί και αντιμνημονιακοί είναι μια μόνο όψη τους.

Οσοι αποδέχονται την ισοπεδωτική ρήση του Πάγκαλου «μαζί τα φάγαμε», τονίζοντας συχνά ότι σίγουρα δεν φάγαμε όλοι εξίσου, αντιμετωπίζουν την οργισμένη αντίδραση εκείνων που ψάχνουν, στο πρόσωπο ιδίως των πολιτικών, αποδιοπομπαίους τράγους για να άρουν τη συλλογική αμαρτία μιας κοινωνίας που αποχαυνώθηκε μέσα από την υλική κατανάλωση. Ο λόγος μαρτυρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις. «Τι πρέπει να κάνουμε», ρωτούν οι πρώτοι. «Να κάνουν κάτι γρήγορα ή να φύγουν» βροντοφωνάζουν οι τελευταίοι.

Μέσα στην πληθώρα των συζητήσεων, η πολιτική ξαναγεννιέται με άλλους όρους και εφευρίσκει άλλα όρια. Είναι η συναίνεση το ζητούμενο ή η διαμόρφωση νέων πολιτικών αντιθέσεων που θα επικαιροποιούν τις κοινωνικο-οικονομικές και ταξικές διαφορές, εμπλουτίζοντάς τες με ζητήματα έμφυλων και φυλετικών ταυτοτήτων και ανάγοντάς τες σε θεωρητικά σχήματα; Μπορούμε και πρέπει να συμφωνήσουμε όλοι για την ευρωπαϊκή πορεία, τη μείωση του κράτους και των δημοσίων δαπανών, την ενίσχυση των φορολογικών εσόδων;

Ακόμη κι αν δεχθούμε την πειστική παρομοίωση πως είμαστε σε πόλεμο, σε έναν ιδιότυπο πόλεμο, καθώς δεχόμαστε ως κράτος τις συνεχείς επιθέσεις από το διεθνές χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, η εθνική ομοψυχία για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπιστούν οι επιθέσεις αυτές προϋποθέτει συμφωνία σε θεμελιώδη ζητήματα που θα ακύρωνε την ίδια την έννοια της πολιτικής. Και άρα της δημοκρατίας. Ακόμη και σε κατάσταση ανάγκης η δημοκρατία παραμένει αιτούμενο.

Ωστόσο, η δημοκρατία δεν τρέφεται με ανέξοδες ρητορείες. Προϋποθέτει σκληρή δουλειά διαμόρφωσης εναλλακτικών και ρεαλιστικών προτάσεων, πληροφόρησης των πολιτών για τους όρους και τις συνέπειές τους, πειστικότητα των διαφορετικών απαντήσεων. Οι φωνασκίες και οι ανίερες συμμαχίες τού «όχι σε όλα» χωρίς θετική πρόταση, η επιμονή σε παλιά δόγματα και η άρνηση να ληφθεί υπόψη η διαρκώς μεταβαλλόμενη τεχνολογική και οικονομική πραγματικότητα, η παραγωγική βάση και οι παραγόμενες αλλαγές στο κοινωνικό εποικοδόμημα δεν θεμελιώνουν τη δημοκρατία, την υποσκάπτουν.

Οπως και η τυφλή και ισοπεδωτική απόρριψη των πολιτικών και των κομμάτων συλλήβδην χωρίς την αντικατάστασή τους με άλλους και άλλα σχήματα που θα μπορούσαν να μορφοποιήσουν τις νέες συλλογικότητες, να δώσουν όνομα και σχήμα στα νέα προτάγματα ή έστω να επικαιροποιήσουν τα παλιά. Η άκριτη άρνηση είναι εξίσου επικίνδυνη με την άκριτη αποδοχή.

Αναφαίρετη προϋπόθεση της δημοκρατίας είναι η ενσυνείδητη διαφωνία και ο ενημερωμένος πλουραλισμός. Ειδάλλως παίζουμε απλώς το παιχνίδι ενός στείρου λαϊκισμού που υπονομεύει την ίδια την πολιτική, ανοίγοντας έτσι ακόμη πιο διάπλατα την πόρτα στην κυριαρχία των αγορών που υπηρετείται από πολιτικό προσωπικό μπερλουσκονικού τύπου. Η διαμόρφωση θετικών εναλλακτικών και καινοτομικών προτάσεων που απαντούν στα νέα προβλήματα και κυρίως η υλοποίησή τους είναι το δύσκολο και το ζητούμενο· το «όχι σε όλα» είναι το εύκολο και αυτό που σίγουρα οδηγεί σε αδιέξοδο.