Τι είναι οι αγανακτισμένοι;

Κατ' αρχήν να συμφωνήσουμε σε ένα πράγμα: είναι πολλοί. Πάρα πολλοί. Εδώ δεν χωράνε ερμηνείες που παραπέμπουν σε καθ' έξη διαμαρτυρόμενους αριστερούς ή εθνικιστές που βρήκαν ευκαιρία και τα χώνουν στο πολίτευμα. Κάτι γίνεται στην πράξη, πέρα από αυτούς.


Ας δούμε τι ζητάνε οι αγανακτισμένοι. Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν: από τη μία η "κάτω" πλατεία που είναι η έκφραση μιας γενικής και αόριστης αμεσοδημοκρατίας που κανείς δεν ορίζει και, από την άλλη, η "πάνω" πλατεία που θυμίζει γηπεδική εξέδρα με πράσινα λέιζερ, ποδοσφαιρικής έμπνευσης συνθήματα και άτομα με στολές του... Κολοκοτρώνη, ενώ τελευταία εμφανίστηκαν και πούλμαν με ρασοφόρους.
Όλος αυτός ο κόσμος τι ζητάει όμως; Θέλει να καταργηθεί η Βουλή ή θέλει ένα δημοκρατικό σύστημα που να λειτουργεί με διαφανή και αποδοτικό τρόπο; Να εγκατασταθεί κυβέρνηση προσωπικοτήτων με συμμετοχή του Παπαδήμου και του Μίκη Θεοδωράκη; Να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι; Και αν ναι, υπεύθυνοι για ποιο πράγμα, για το μνημόνιο ή για το χρέος; Και ποιοι είναι οι υπεύθυνοι; Πολλές ερωτήσεις, καμία απάντηση. Όλος αυτός ο κόσμος λοιπόν τι ζητάει, αν απαιτεί κάτι από κοινού και δεν διαμαρτύρεται απλά. Η ερώτηση αυτή δεν έχει απάντηση, γιατί λείπει η ιδεολογική διάσταση σε όλη αυτή τη διεργασία. Δεν μπορούμε να μιλάμε για κίνημα αν δεν υπάρχει ιδεολογία και συγκεκριμένη πολιτική στόχευση, απλά πράγματα. Έτσι οι αγανακτισμένοι -προς το παρόν- περιορίζονται στη διαμαρτυρία. Αυτό βέβαια μπορεί να αλλάξει, οπότε ας έχουμε λίγη υπομονή.


Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η πράξη της συμμετοχής στη διαδήλωση είναι μη πολιτική επειδή δεν υπάρχει πολιτικό πλαίσιο με ιδεολογικά χαρακτηριστικά και σαφή αιτήματα. Πολιτικότατη είναι η παρουσία των αγανακτισμένων, αφού αποτελεί μορφή συμμετοχής στα κοινά. Και μάλιστα ο κάθε συμμετέχον νιώθει καλά με αυτή τη μορφή συμμετοχής αν κρίνω από όσα γράφουν οι ίδιοι αυτές τις μέρες. Ακομμάτιστη και αποιδεολογικοποιημένη είναι, όχι απολίτικη η κίνηση των αγανακτισμένων.


Αυτό που είναι εύκολο να απαντηθεί είναι ποιους "μισούν" οι αγανακτισμένοι. Είναι προφανές: τους πολιτικούς γενικά, αόριστα και όλους μαζί. Του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ, της Αριστεράς, της Δεξιάς, όλους συλλήβδην. Δεν τα έχουν μόνο με όσους κυβέρνησαν ή "κυβέρνησαν". Όταν οι βουλευτές φύγανε από τη Βουλή μέσω του Εθνικού Κήπου δεν ρώτησε κανείς σε ποιο κόμμα ανήκουν, τους πήρε όλους η μπάλα. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι τα κόμματα είναι όλα εκτός της πλατείας. Η Αριστερά, αν και πολύ θα το ήθελε, δεν μπορεί να βάλει τα σύμβολά της πάνω από το πλήθος της πλατείας. Υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη για το γεγονός ότι η Αριστερά είναι η μεγάλη ηττημένη της μεταπολίτευσης από το συνειδητό "αποκλεισμό" της από αυτή τη διεργασία; Όσο για το συνδικαλισμό, αυτός και αν είναι μακριά από τους αγανακτισμένους.


Ας δούμε τώρα την ανθρωπογεωγραφία των αγανακτισμένων.

• Ένα μεγάλο κομμάτι είναι νέοι άνθρωποι, γύρω στα 35 και κάτω, οι οποίοι διαπίστωσαν κάποια στιγμή ότι η γενιά τους δεν έχει μέλλον. Υπερειδικευμένοι και σπουδασμένοι που πληρώνονται λίγο για την ανασφαλή εργασία τους, που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις που θέλουν να δημιουργήσουν στη ζωή τους. Οι περισσότεροι, όταν ήταν μικρότεροι, οι γονείς τους πιθανότατα τούς "υπόσχονταν" μια ζωή αντίστοιχη με τη δική τους: δουλειά στο δημόσιο (αφού υπήρχαν οι πολιτικές άκρες) ή στην οικογενειακή επιχείρηση (αφού η αγορά πήγαινε καλά). Είναι αυτοί που όταν ακούνε "μαζί τα φάγαμε" γυρίζει το μάτι τους, έστω και αν δεν ήταν αυτοί οι αποδέκτες της ρουκέτας του Πάγκαλου. Είναι αυτοί που έχουν δίκιο να είναι αγανακτισμένοι και, το γεγονός ότι αποφάσισαν να συμμετέχουν σε κάποια πολιτική διεργασία είναι θετικό, έστω και αν έπρεπε να έχει συμβεί πολύ νωρίτερα.
  
  
• Άλλο κομμάτι είναι αυτοί που όλα αυτά τα χρόνια ήταν οι πελάτες του πολιτικού συστήματος (παλιότερο αλλά πολύ επίκαιρο κείμενο εδώ), με την κακή έννοια. Αυτοί που κάνανε την ψήφο τους πηγή βιοπορισμού και που σήμερα αγανακτούν γιατί έχασαν κάποια προνόμια, θεωρώντας "αυτονόητη" την εργασιακή τους κατάσταση. Που διορίστηκαν στα 22 τους χωρίς προσόντα, μέσω κάποιου πολιτικού γραφείου. Που περίμεναν ότι θα πάρουν σύνταξη στα 50 τους. Που ποτέ δεν νοιάστηκαν για τον νεότερο που δούλευε δίπλα τους με μπλοκάκι ή stage και έπαιρνε λιγότερα από τα μισά λεφτά για την ίδια δουλειά. Είναι αυτοί που φτιάξανε καβάντζα όλα αυτά τα χρόνια με την ψήφο τους και σήμερα βρίζουν τους τέως ευεργέτες τους γιατί χάσανε ένα μικρό μέρος των απολαβών τους που έτσι και αλλιώς δεν τους άνηκαν δικαιωματικά. Είναι αυτοί που ουσιαστικά διέλυσαν το μέλλον των -δικαίως- αγανακτισμένων της προηγούμενης παραγράφου.
  

Αν γνωριστούν όλοι οι αγανακτισμένοι μεταξύ τους και μπουν σε βαθιές συζητήσεις, δεν ξέρω τι θα γίνει. Συμμετέχουν επίσης εθνικιστές και αριστεριστές, αλλά αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο και δεν αποτελεί στοιχείο διαφοροποίησης από παλιότερες διαδηλώσεις.



Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι οι αγανακτισμένοι είναι ένα κοινωνικά, ηλικιακά και οικονομικά ετερογενές πλήθος ατόμων που αποφάσισαν να μαζικοποιηθούν και να πολιτικοποιηθούν μακριά από υφιστάμενους πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς, τους οποίους ενώνει η αποστροφή προς τους εκφραστές του πολιτικού συστήματος ανεξάρτητα από το αν έχουν διατελέσει πελάτες ή όχι.


Η ιστορία των αγανακτισμένων μπορεί να οδηγήσει σε ανατροπές, μπορεί και να ξεφουσκώσει. Μπορεί να σημαίνει πολλά, μπορεί και τίποτα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι αποτελεί το πρελούδιο ενός νέου πολιτικού συστήματος μιας και το υφιστάμενο δεν το εμπιστεύεται κανείς, είτε καρπώθηκε από αυτό είτε όχι. Τα χαρακτηριστικά του ακόμη δεν τα ξέρουμε, ούτε το πότε θα γίνει η μετάβαση. Ξέρουμε όμως ότι κάτι έρχεται. Και αυτό είναι που έχει σημασία.